L.

Laam

lam, kreupel.

Láánd

land. D’n boer is ’t láánd aon ’t boúwen, de boer is de akker aan het omploegen.

Laar

open veld, open plek in het bos.

Láást

ruimte in de schuur.

Láástig

lastig, vervelend. wa waare die verrèkte jong vandaag wir láástig, wat waren die kinderen vandaag weer vervelend.

Làbòn

tuinboon.

Laejen

leiden. hij laeit ’t pèrd naor d’n dries, hij leidt het paard naar het weiland.

Lam

lam, verkl. lèmmeke.

Lamenteren

klagen.

 Lammar

 laat maar.

Lammerdien

Lamberdina.

Lamp

lamp. Stikt de lamp ’s aon, dan zien we wa we zeggen, doe de lamp eens aan, dan zien we het beter. verkl. lèmpke.

Lampampus

sukkelaar.

Lampegat

opening tussen d’n hèrd en de stal om een lamp in te zetten zodat men ook op de stal wat kon zien. zie ook vizierhool.

Lampteur

stallamp.

Lamzak

vervelend persoon.

Lander

landweer, een opgeworpen aarden dam met aan weerskanten een diepe sloot.

Landschrijver

secretaris voor het uitschrijven van akten.

Langenbòm

Langenboom.

Langs

naast, ze lùpt langs mèn, zij loopt naast mij, komt ’s unne kéér langs, kom eens een keer op bezoek.

Langsam

langzaam. ook lansam.

Langsdeur

overlangs, van voor naar achter.

Langstrekke

lange benen.

Lank

lang.

Lansam

langzaam.

Lantarn

lantaarn. ook lanteer of lanteere, mv. lanterres. zie ook strootlamp.

Lantarnpool

lantaarnpaal.

Laobes

goedzak.

Laoi

la uit een kast enz. mv. laoi.

Laoitaofel

tafel met lade, voor bestek enz.

Laojen

laden. (laoj, laojde, gelaojen).

Laot

laat.

Laoten

laten. laot da mar liggen, laat dat maar liggen.

Laoter

later. zie ook làtter.

Lap

lap, doek. verkl. lèpke.

Laplocht

buiig weer.

Lapmànd

lap-, voddenmand. In de lapmànd zèn, ongesteld zijn.

Lappen

geld bijeen leggen.

Lapschaei

achteloos, vergeetachtig persoon. De schaejen (dwarshout) van een kar moeten uit een stuk zijn.

 Làtter

 later.

Lawijt

lawaai, leven. makt ‘s nie zòn lawijt, maak eens niet zo’n lawaai.

Lechter

leger van een haas.

Lééd

leed. mè leed en èrremoei, met veel pijn en moeite.

Leeg

leeg.

Léég

laag. die wei lè léég, dat weiland ligt laag. zie ook lèg.

Lééglievrouw

feestdag van Maria geboorte, 8 september.

Leej

Leonardus.

Leen

Leonardus.

Leengt

teugel. zie ook leint.

Leentje

Leonarda.

Léér

leer. ’n lèrre boks, een leren broek.

Lééren

leren. (léér, geléérd), aanleren. Ze moeten veul lééren van diejen mèster, van die onderwijzer moeten ze veel leren.

Lèg

laag. de weg löpt van hóóg naor lèg, de weg loopt van hoog naar laag. Dès lègge grond, dat is een laaggelegen akker.

Leggen

leggen. (leg, li, lin, linnen, gelééd). de kiepe leggen goéd, de kippen leggen veel eieren.

Lèghen

legkip.

Lègt

laagte. in die lègt stè duk wàtter, in die laagte staat vaak water.

Lei

looprek. zet ons Truuske mar efkes in de lei, dan kan ze róónd doén, zet ons Truusje maar eventjes in het looprek, dan kan ze wat rond lopen.

Léi

1) dakbedekking; 2) schrijfbordje; 3) aanplakbord. d’r hangen ’n par vèèrkes aon de lèi, een paar varkens worden te koop aangeboden.

Leint

teugel, touw. zie ook leengt.

Leis

kerstlied.

Leisen

kerstliederen zingen.

Lèkeimund

laatste gras in de herfst.

Lek

zoals. zie ook lik.

Lèkken

likken. de kiendjes lèkken aon durren knots, de kinderen likken aan hun lollie.

Lékstéén

zoutblok voor het vee.

Lellijk

lelijk. zie ook lillijk.

Lennen

lendenen.

Lentemèèrgen

akker waar door de warme ligging de zaden al vroeg in het voorjaar ontkiemen.

Lentemònd

maart.

Lèppel

lepel. zie ook lippel.

Lèppen

drinken.

Lèrs

laars. mv. lerzen.

Lèssen

kalk blussen, kalk lèssen.

Lèst

1) laatst. Lèste geven, de laatste (klap) geven, krijgertje spelen. Degene, die de laatste klap heeft gekregen, wordt toegezongen: Die de lèste moet léien, moet mee d’n diender z’n dochter (of: z’n kat) gaon vreijen; 2) leest.

Leulik

lelijk. zie ook lillijk.

Leúpes

akkermaat, 1/6 hectare. mv. leúpesen. Het was vroeger gebruikelijk, de grootte van een akker aan te duiden door de hoeveelheid koren op te geven, die nodig was om hem te bezaaien (zie ook plak). Zodoende kan leúpes ook als een korenmaat beschouwd worden, ongeveer 80 liter of 8 schepel.1/6

Leùw

leeuw.

Leùwebèkske

leeuwebekje.

Leùwerik

leeuwerik.

Leùwieken

kortwieken.

Leven

leven, lawaai, herrie.

Lewie

Louis.

Lezen

lezen. (lees, lest, leesde, gelezen).

Lichelijk

waarschijnlijk, misschien. hij kan nogal lichelijk, hij kan gemakkelijk.

Lichtpool

lantaarnpaal.

Liddiekant

ledikant.

Lied

lied. verkl. leejke of liedje.

Liégen

jokken.

Lien

Helena.

Liér

ladder. mv. liéren. ‘Ik kom de leer van God brengen’, zei de rondtrekkende geloofsverkondiger. ‘Zet ‘m daor mar tegen d’n bòm aon’, zei de boer, ‘dè’s hèndig bij ’t kèrse plukken’.

Liesent

Lieshout.

Liessent

natte drassige grond, begroeid met lissen.

Lievenhiér

1) Onze Lieve Heer, kruisbeeld; 2) raadgever; zuster Prudentiana is hurren Lievenhiér, zij weet overal raad op.

Lieverkuukskes

liever hebben. lieverkuukskes worren hier nie gebakken, zegt men als iemand om iets anders vraagt.

Lievermènnekes

duizendschoon.

Lievrouw

Lieve-Vrouw, Mariabeeld.

Lievrouwenhènneke

lieveheersbeestje.

Liggen

liggen. (lig, li, lag, gelegen) waor li da ding nou wir?, waar ligt dat ding nu weer?

Ligt

lus, waar de burries door gingen.

Lijen

lijden. (lij, leej, gelejen), verdragen. Lijde gij dè?

Lijf

katoenen hemd.

Lijken

lekken. d’n emmer lijkt, ‘t zèkt ‘r van alle kanten uit, de emmer lekt, het loopt er van alle kanten uit.

Lijndenbòm

lindeboom.

Lijnen

linnen. ook lijnden of lingden.

Lijnt

teugel. mv. lijnden, lijn van een toom. ook lingt, mv. lingden.

Lijnzènt

lijnzaad. ook lingzènt.

Lijs

man, die vrouwelijke arbeid verricht.

Lik

zoals. zie ook likkus.

Likkus

gelijk, zoals.

Lillijk

lelijk. Hij duu nogal lillijk, hij moppert nogal.

Limeneren

feestvieren. ze hebben flink gelimeneerd, zij hebben flink feestgevierd.

Linde

Maria ter Linde, het wonderbeeld dat zich bevindt in de kapel van de Kruisheren te Uden. Het schijnt gevonden te zijn in een lindenboom en uit notenhout gesneden te zijn, omstreeks het jaar 1500.

Lint

lint. mv. linter.

Lippel

lepel.

Lis

lelie. bezijen ’t huis stonne schòn lisse, naast het huis stonden mooie lelies.

Lit

1) lid, lidmaat. ’n ziekt onder de leei hebben, door een ziekte aangetast zijn. verkl. leeike; 2) deksel: ’t lit van ’n kan, van ’t óóg. mv. leei.

Livveren

leveren, afleveren. vande week kunnen we de eijer livveren, deze week kunnen we de eieren leveren.

Lòcht

lucht. d’r kumt ’n schoer aon, de lòcht wörd zo donker, er komt een onweersbui aan, de lucht wordt zo donker.

Lòcht

luchtig: ’n lòchte kamer; niet zwaar: lòcht wérk; ijl, niet dicht opeen: de béum staon hier lòcht; niet vast: lòchte mik; opgeruimd, luchthartig: èrges lòcht ovver denken; van lichte zeden: ’n lòcht vròmmis, unnen lòchten timmer; slecht weer: 'n bèrrige lòcht

Lodderig

vriendelijk.

Loeriën

veel drinken.

Loéter

verachterlijk (diefachtig of ontuchtig) vrouwspersoon. Ook gebruikt, als scheldwoord, voor snoeplustige katten.

Lof

korte middagdienst in de kerk. de misdiender diende geer ’t lof, want dan mog ie mè ’t wieròksvat zwaaien, de misdienaar diende graag tijdens de eredienst, want dan mocht hij met het wierooksvat zwaaien.

Lòf

loof.

Loi

lieden.

Lombakker

mestkalf van 100 kilo.

Loo

bos, open plek in een bos.

Lóód

1) lood. verkl. lödje; 2) een half ons, 50 gram.

Loog

laag. hij smeert ’n dikke loog bòtter op zunne mik, hij smeert een dikke laag boter op zijn brood.

Looi

schors van de eikeboom.

Lóón

loon.

Lóóp

sloot.

Lóópen

lopen. (lóóp, löpt, gelóópen). bitter unne kwaaie lóóp dan unne kwaaie kóóp, beter voor niets gelopen dan dat je een miskoop hebt gedaan.

Lóóprek

looprek, box voor kleine kinderen.

Lóós

1) long. lóóspijpen; 2) loos.

Lóóskist

lege kist, gebruikt bij lijkdiensten, wanneer het lijk, vanwege b.v. een besmettelijke ziekte, reeds begraven was.

Lóót

loot. mv. lóóten, boomscheut..

Lóóten

loten.

Löps

loops.

Lordje

van lordje getikt, van lotje getikt.

Lôrias

iemand die onverstandig handelt.

Lork

lariks.

Lossen

losmaken, lossen.

Lóssen

losraken.

Lot

vergeetachtig, onachtzaam.

Loten

laten. (loot, lòt, liet, geloten); aderlaten. Lòt ze toch hèn doen, laat ze toch hun gang gaan.

Lotflôri

vergeetal.

Lotskop

vergeetachtig iemand.

Lòtst

laatst.

Louw

niets, weinig.

Loúw

lauw. wa ‘ne louwe slappe loerie, wat een lauwe slappe koffie.

Louwen

(louwde, gelouwd), het ‘louw’ roepen tegen elkaar zoals de herders doen.

Louwmònd

januari.

Lòzzie

horloge. Wa bende gij toch unne lozzie, wat ben je toch een sufferd.

Luchten

lichten, bijlichten. lucht ’s èkkes bij, licht eens eventjes bij. hij kan ‘m nie luchten of zién.

Luchter

kandelaar.

Lúijen

luiden.

Luiwijvepap

melk met beschuit erin gebrokkeld.

Luiwijvesoep

soep uit een pakje.

Luizelèpke

scapulier.

Lukken

gelukken. ’t mag naauw lukken, het is erg onwaarschijnlijk.

Lul

1) mnl. lid; 2) nietsnut. wa bende toch unne lul, wat ben je toch een nietsnut.

Lulboks

iemand die onzin vertelt. ook lulfiep.

Lullen

kletsen, onzin uitkramen. ge moet nie zo lullen, je moet niet zo’n onzin vertellen.

Lunning

leuning.

Luns

pin, in de as van de kar.

Lussen

lusten. (lus, gelussen) iets lusten. zullie lussen dè nie, zij lusten dat niet.

Lutske

poosje. komt ‘s ’n lutske buurten, kom eens een poosje buurten.

Luttel

klein, van weinig waarde.

Luuks

luxe. ’n luuks pèrd en een wèrkpèrd, een rijpaard en een werkpaard.

Luwt

uit de wind.