V.

 

 

 

 

 

Váácht vacht.

Váást

vast.

 

Váásten

vasten.

 

Váástenaovend

vastenavond, carnaval. zie ook vastelaovend.

 

Vaauwen

vouwen.

 

Vàd

vader. hulliejen vàd hè ‘n neij pèt, hun vader heeft een nieuwe pet.

 

Vàdder

vader. waor is onze vàdder? zie ook vaoder.

 

Vadderkants

rechts.

 

Vadderons

onze vader. ook vadderonzer.

 

Val

1) val, muizenval; 2) zolderluik.

 

Van

hoe schrijft hij mi zunne van?, hoe is zijn familienaam?

 

Vandaon

vandaan, waor komde vandaon?, waar kom je vandaan?

 

Vandehandsekant

rechterkant van een paard.

 

Vandeur

vandoor.

 

Vandeweek

deze week. we gaon vandeweek de elper uitdoen, we gaan deze week de aardappelen rooien.

 

Vandoor

vandaar.

 

Vaneiges

vanzelf. dè gè nie vaneiges, dat gaat niet vanzelf. zie ook vanzelvers.

 

Vanèn

vaneen. hòlt die twéé heund ’s vanèn, haal die twee honden eens uit elkaar.

 

Vang

rem van een molen.

 

Vanmèèrgen

vanmorgen.

 

Vannaacht

vannacht.

 

 Vanzelvers

 vanzelf.

Vaoder

vader.

 

Vaog

vaag.

 

Vaojem

vadem, 6 voet (± 1.80 m).

 

Vaojemen

wijdbeens lopen.

 

Vaol

vaal, vuil.

 

Vaolendries

veulenweide.

 

Vaon

vaan; vliegende vaon, wapperende vaandel.

 

Vaoren

1) varen; 2) stapvoets met een kar of wagen rijden.

 

Vaos

vaas.

 

Vaoten

vangen.biyen vaoten, een bijenzwerm vangen.

 

Var

stier.

 

Varrig

tochtig, van koeien.

 

Vastelaovend

vastenavond, carnaval.

 

Vat

17 pond. ‘n vat rog, genoeg om 6 are in te zaaien. In 1533 besloot Johan III van Kleef, Heer van Ravenstein, dat het land van Herpen voortaan moest meten met de ‘Graafsche maat’: 1 vat is 12 liter, en in Uden, Zeeland en Boekel moest men de ‘Bossche maat’ gebruiken: 1 vat is 10 liter.

 

Vatbàr

vatbaar, gevoelig.

 

Vatsel

1) ongeveer 7 are; 2) een vat van ongeveer 26 liter.

 

Vatten

pakken. we gaon d’r ènne vatten, we gaan een borrel of biertje drinken.

 

Vatters

handen. unnen vatterse vent, iemand die z’n handen niet kan thuishouden.

 

Vattum

pak hem.

 

Vazzel

vagina.

 

Véé

vee.

 

Vèèchten

vechten. (vèècht, vócht, gevóchten).

 

Veeke

hort voor de kippen.

 

Veer

1) (vogel)veer. mv. virre; 2) ’t Nisserois veer. In Nistelrode overstroomde een beek regelmatig de doorgaande weg naar Heesch. Uit balorigheid riep men (vooral buitendorpers) dan wel eens om een veerpont.

 

Véére

va véére, van verre.

 

Vèèrken

varken. mv. vèèrkes.

 

Vèèrkeskoi

varkenshok.

 

Vèèrkesleerke ladder, waar het geslacht varken op wordt gehangen.

Vèèrkesmesjien

apparaat om gekookt varkensvoer fijn te malen.

 

Vèèrkesstamper

stamper om varkensvoer kort te maken.

 

Veers

vaars.

 

 Vèf

 vijf.

Vèfde

vijfde.

 

Vegen

hoe krijgde’t geveegd?, hoe krijg je dat voor elkaar?

 

Veger

jonge kerel.

 

Veiling

plaats waar jarenlang in Zeeland groenten en in Uden vooral kersen werden verhandeld.

 

Veinde

vind je.

 

Veinen

vinden.

 

Vekantie vakantie.

Veld

1) gebied dat afwatert op lagere gebieden; 2) in cultuur gebrachte grond. te vèld gaon, erop uit gaan.

 

Velen

verdragen, dulden. gij kunt ok nie veul velen, jij verdraagt ook niet veel.

 

Velling

velg van een wiel.

 

Ven

veen, een soort zandgrond.

 

Venant

naar verhouding.

 

Vèndel

vaandel.

 

Vèndrik

vaandrig.

 

Venster

luik. makt de vensters mar ’s efkes dicht, sluit de vensters maar eens.

 

Verandering

ongesteldheid.

 

Verbellemonden

verwaarlozen.

 

Verbeuren

verspelen. zie ook verspeulen.

 

Verbiejen

verbieden.

 

Verbilding

fantasie, ge hèt veul verbilding, je hebt veel fantasie.

 

Verbòjen

verboden.

 

 Verdikkese

 verdraaide.

Verdimmes

verschrikkelijk. ‘t gè verdimmes te kéér, het gaat verschrikkelijk te keer (het onweer). zie ook vergimmes.

 

Verdolen

verdwalen. ge kunt in de Péél hèndig verdolen, je kunt in de Peel gemakkelijk verdwalen.

 

Verdreijen

verdraaien.

 

Verdreugen

verdrogen. ’t moet noddig wir ’s regenen, alles stè te verdreugen, het moet nodig regenen, want alles verdroogt.

 

 Verduld

 verdraaid.

 Verdulds

 ontzettend. ge hèt verdulds geluk, je hebt ontzettend geluk.

Verdulleme

verdorie. ook verdullemis.

 

Verfroemelen

verfrommelen.

 

Vergimmes

verschrikkelijk.

 

Verheugen

verhogen. 

 

Verjoordag

verjaardag. de verjoordag worde vruuger nie zò gevierd, aan de verjaardag werd vroeger niet veel aandacht geschonken.

 

Verjoren

verjaren.

 

Verkeindst

dement. diejen mins is aolling verkeindst, die man is helemaal dement.

 

Verkèt

vork.

 

 Verlegendigheid

 verlegenheid.

Verliézen

verliezen. (verlies, verlòr, verlòrren).

 

Vermeutelen

vergaan door houtworm.

 

Verneuken

ook verdónderen, bedriegen.

 

 Vernijndig

 nijdig.

Verordeneren

bevelen, gebieden.

 

Verpieren

wormstekig worden. die appel zijn aolling verpierd, die appels zijn helemaal wormstekig.

 

Verrèkken

ge kunt verrèkken, verwensing.

 

Verrèkkes

heel erg. ’t duu verrèkkes wéé, het doet heel erg pijn.

 

Verrèkt

vervloekt.

 

Vèrrig

ook vèrdig, klaar.

 

Verrojen

verraden.

 

Verrood

verraad.

 

 Verrotskooi

 heel kwaad.

Verscheijere

veel.

 

Verschiéten

1) verschrikken, (verschoot, verschoten); 2) verkleuren, van stof.

 

Verschoren

het vee in een andere wei brengen.

 

Verslètteren

verwelken. De bluumkes zijn glijk verslètterd, de bloemen zijn allemaal verwelkt.

 

Verslijten

mager worden. hij is nogal versleten, hij is erg mager geworden.

 

Verslòn

verslaan.

 

Verslopen

verslapen.

 

Verspeulen

verspelen, kwijtraken. hij hè veul verspeuld, tijdens zijn ziekte is hij erg zwak geworden.

 

Verstòn

verstaan, begrijpen.

 

Vertellen

misrekenen. hij hè z’n eigen grof verteld, hij heeft erg misgerekend.

 

Vervatten

opnieuw doen.

 

Verw

verf.

 

Verwer

schilder.

 

Verzörgen

verzorgen.

 

Verzuuken

uitnodigen. we verzuuke de heel buurt, we nodigen de hele buurt uit.

 

Vest

ijzeren lepel.

 

Vètmèèsten

vetmesten.

 

Vetpot

aardewerken potje, gevuld met boter of vet.

 

Veul

veel of heel: hij is veul ziek, hij is heel ernstig ziek. nie veul, niet veel.

 

Vèulen

veulen. ook völlen,.

 

Veunen

aankomen. (geveund), dikker worden.

 

Vèur

voor.

 

Vèuraf

vooraf. ge moet door vèuraf betaolen, je moet daar van te voren betalen.

 

Vèural

vooral.

 

Vèuraon

vooraan. hij stè alt vèuraon, hij staat altijd vooraan.

 

 Vèurbij

 voorbij.

Vèurdorsen

dorsen meteen na de oogst; dit was soms nodig voor eigen gebruik; meestal dorste men pas in de winter, de rustige tijd.

 

Vèurhuis

voorhuis.

 

Vèurdùrske

dochter uit een vorig huwelijk.

 

Vèurjongen

zoon uit een vorig huwelijk.

 

Vèurkeind

kind uit een vorig huwelijk, voorechtelijk kind.

 

Vèurop

voorop. hij stè duk vèurop, hij staat vaak vooraan.

 

Vèurouwers

voorouders.

 

Vèurpéél

voorste gedeelte van de Ujese Péél, tussen de Graspèl en de natte Péél.

 

Vèurre

(van) voren.

 

Vèurrood

voorraad.

 

Vèurslip

halve schort.

 

Vèursprès

expres. da hedde vèursprès gedaon, dat heb je expres gedaan.

 

Vèurst

voorst.

 

Vèurstal

gedeelte voor de zeul, waarachter de koeien staan.

 

Vèurtijd

voorjaar.

 

Vèurtijig

voortijdig.

 

Vèurzùrg

voorzorg.

 

Vier of  zes garven

stuik

 

Vierel

een vierde deel, een kwart. een vierel joor, een kwartaal.

 

Vigilie

vooravond van een kerkelijk feest.

 

Vijger

wingerd. zie ook wijgert.

 

Vijnen

ook vingen, vinden.

 

Vim

1) honderd garven; 2) schuurpoeder.

 

Virman

veerman. kende gij unne virman in Nisseroi?

 

Virtien

veertien.

 

Virtig

veertig.

 

Virtigdagentijd

vastentijd, van Aswoensdag tot Pasen.

 

Vitselstek

vlechtwerk, opgevuld met leem. ook fitselstek.

 

Vizierhool

raampje om vanuit d’n hèrd in de stal te kunnen kijken.

 

Vlag

plag, afgehakte of afgestoken graszode.

 

Vlaghak

soort schop, om plaggen uit het weiland of hei te hakken. zie ook vlieger.

 

Vlegel

1) dorsknuppel; 2) ondeugende jongen.

 

Vlegelen

dorsen met de dorsvlegel.

 

Vleins oranjekleurige zandlaag in de ondergrond.

Vlès

vlees. de slachter snijdt ’n stuk vlès van ‘t vèèrken af, de slager snijdt een stuk vlees van het varken af.

 

Vlessen

linnen, van (zelfgesponnen) vlas.

 

Vliég

vlieg. jaagt die smèrrige vlieg ’s uweg, jaag die vieze vlieg eens weg.

 

Vliegen

vliegen. (vlieg, vlòg, gevlòggen).

 

Vlieger

schop, om heiplaggen mee te steken.

 

Vlòcht

vlucht (vogels).

 

Vloei overstromingsgebied.

Vloeike

vloeitje.

 

Vloers

velours, fluweel.

 

Vloet

overstroombaar gebied.

 

Vlòi

vlo. mv. vlòien.

 

Vlòienstoken

oud gebruik op Bedaf; op de eerste zondag van de vastentijd wordt daar het stro of de kaf uit de bedden verbrand.

 

Vloot

deegbak.

 

Vlos

stilstaande plas in bos of hei. ook vlaas.

 

Vlot maaisel uit een natte sloot.

Vnaovend

vanavond.

 

Vócht

1) vechtpartij: daor is vócht, daar wordt gevochten; 2) vochtig, vocht.

 

Voeier

1) voer; 2) voering in kleding.

 

Voeieren

voeren.

 

Voeiergeut

goot waaruit het vee eet.

 

Voeiergroep

voergoot voor de koeien.

 

Voeierheil

buurtschap Voederheil.

 

Voeierwikke

voedergewas.

 

Voét

1) voet. mv. vúút verkl. vuutje; 2) ongeveer 30 cm.

 

Voetgetouw

schoeisel

 

Vogel

vogel, verkl. vögelke. er vliegt gèn vögelke deur de locht of hij hi ‘ter ‘n virke van, hij is een weetal.

 

Voldoén

voldoen. (volduu, voldòn, voldòn). hij volduu goéd, hij bevalt goed.

 

Volk

Met ons volk bedoelt men zijn huisgenoten of, wanneer men buiten het ouderlijk huis woont, zijn daar nog wonende ouders, broers en zusters.

 

Volle

te volle, helemaal afmaken.

 

Volluk

uitroep bij het binnenkomen van een huis, waar men niemand ziet.

 

Voltòien

voltooien. (voltòi, voltòit, voltòide, voltòid).

 

Vonde

vond je.

 

Vonder

vlonder.

 

Voor

vore, groef. d’n boer bouwt ’n rèèchte voor, de boer ploegt een rechte vore.

 

Vòòrst vorst.

Voort

doorwaadbare plaats in een rivier of beek.

 

Voren

tegenvallen, afvallen, vreemd vallen.

 

Vörk

mestriek.

 

Vörm

vorm.

 

Vörrige

vorige. dè hebbe we de vörrige week afgeprôt, dat hebben we vorige week afgesproken.

 

Vörrevoet

kousevoet. mv. vörrevoeten, vörrevuut, voet die alleen met een kous bedekt is, zonder klompen of schoenen. Ik kan nie ’t huis uit, want ik ben op de vörrevoeten, ik kan het huis niet uit, want ik ben op mijn kousen. Op de vörrevoeten gaon, betekende oorspronkelijk: op de tenen lopen, daarna: zo zacht mogelijk lopen; zonder schoeisel dus.

 

Vorring

vervoer.

 

Vors

vers. Vorse romme, pas gemolken. ’n vorse ków, een koe die pas gekalfd heeft.

 

Vòrt

1) vooruit; 2) voortaan, ik doe dè wel vòrt, ik doe dat voortaan wel.

 

Vòrtdoen

voortmaken, doe ’s vòrt, schiet eens op;

 

Vòrtvatten

een nieuw kledingstuk pakken als het andere versleten is.

 

Vòrtvertellen

doorvertellen.

 

Vòrtzetten

vooruitzetten. zet de klok ’s wa vòrt, zet de klok eens iets vooruit.

 

Vraelen

wringen, ruzie zoeken.

 

Vraelerd

vervelend persoon.

 

Vrat

wrat. as ge mè de schèl van ’n flodderbòn ovver die vrat vrijft dan gettie uweg, als je met de schil van een tuinboon over een wrat wrijft, dat verdwijnt deze.

 

Vrééd

1) afschrikwekkend, bars: ’n vrééd gezicht; 2) streng, hard: vrééd werken; hij is vrééd, hij werkt heel hard; 3) buiten-gewoon: ’t is vrééd, zo as ’t regent.

 

Vrèmd

vreemd. unnen vrèmde, iemand uit een  ander dorp. zie ook vrimd

 

Vreúken

een werktuig, dat ergens in- of ondergestoken is, met zo’n geweld omdraaien, duwen of trekken, dat het dreigt te breken.

 

Vreúwen

ontzien. mi zo eenen is’t alteit gevorlijk te vèèchten, hij vreúwt niks, hij zou steken en snijen zo ’t ie kós. het is gevaarlijk om met zo iemand te vechten, hij ontziet niemand en zou zonder pardon steken en snijden.

 

Vrijer

vriend, verloofde.

 

Vrijhof

huis waar de dochter of de meid alleen thuis is. Het was gebruikelijk, in zulk geval de bezem bij wijze van vlag uit te steken, ten teken dat het (de) hof vrij was; ‘k heb vrijhof, ik mag d’n bèssum wel uitsteken.

 

Vrijven

wrijven. (vrijf, vrif, gevrivven).

 

Vrimd

vreemd.

 

Vringen

wringen.

 

Vringer

wringer.

 

Vrogen

vragen. (vroog, vroeg, gevroogt).

 

Vrollie

meisjes.

 

Vrommis

ongehuwd vrouwspersoon. mv. vrollie.

 

Vrongel

wrongel, gestremde melk, voor de kaasbereiding.

 

Vrónk

haarknot, wrong. mv. vrúng.

 

Vroog

vraag. vroog ’s offie mee duu, vraag eens of hij mee doet.

 

Vrook

wraak.

 

Vrouw

vrouw. verkl. vrouwke.

 

Vrouwmeid

huishoudster.

 

Vruug

vroeg. vruug in de wei is vruug vet, als je vroeg met je werk begint, ben je op tijd klaar.

 

Vruugèèchtig vroeg.  

Vruuger

eerder, vroeger.

 

Vruuten

1) wroeten; 2) veel en hard op het land werken.

 

Vruuter

harde werker, ploeteraar.

 

Vuig

gemeen.

 

Vùillak

smeerlap.

 

Vunder

brugje, gemaakt van palen.

 

Vùrk

voorste en achterste stuk van het land.

 

Vùrkt

stuk grond dat nog apart geploegd moet worden als het land klaar is, de oever, ook wel vùrt.

 

Vùrmen

vormen.

 

Vurstal

gang voor de koeien door.

 

Vùrt

weerseinden van het land, dat het laatst wordt geploegd.

 

Vurzichtig

voorzichtig.

 

Vuugen

voegen, passen. dè vuugt nie, dat past niet.

 

Vuujen

1) voeden; 2) verwekken, veroorzaken (b.v. ongedierte).

 

Vuulen

voelen.

 

Vuur

vuur. ge meut nie mi vuur speulen, je mag niet met vuur spelen.

 

Vuurslag

staal om vonken uit een vuursteen te slaan.

 

Vuurtuin

ijzeren hekwerk, wat om de haard of kachel werd geplaatst, zodat kleine kinderen zich daaraan niet konden branden.

 

Vuutsen

te voet gaan, lopen.

 

        terug