T.
|
|
|
|
|
|
Taaftere
|
na
de middag.
|
|
Táám
|
tam.
|
|
Táánd
|
tand.
mv. tèènd en táánd.
verkl. tèndje, als een kind
talmt met eten zegt men wel eens: dè
páást in unnen hoolen táánd, dat past in een holle tand. hij
it mè lang táánd, hij eet met tegenzin.
|
|
Taar
|
teer,
pek.
|
|
Taarspot
|
boodschappentas.
|
|
Taei
|
taai,
kwaad.
|
|
Taggentig
|
tachtig.
|
|
Taggentiggen
|
een
kaartspel.
|
|
Tajjeken
|
talmen.
|
|
Taks
|
takshond.
|
|
Talhout
|
geschild
eikenhout.
|
|
Tàlje
|
taille.
dè dùrske hè ’n smaol tàlje, dat meisje heeft een smalle taille.
|
|
Taofel
|
tafel.
|
|
Taofelen
|
Een
gewoonte die vroeger hier en daar nogal in zwang was: als een meisje dat
al in ondertrouw was, er nog ‘uitscheidt’, verzamelt zich een groep
jongelui bij haar thuis en wordt er getaofeld:
men slaat dingen kapot, besmeert het huis met vuil enz.
|
|
Taofelklééd
|
tafellaken.
|
|
Taok
|
taak.
|
|
Taol
|
taal.
|
|
Taolen
|
verlangen.
(taol, taolde, getaold)
ergens naar verlangen, hij taolt
er nie naor, hij vraagt er niet naar.
|
|
Taolie
|
takel.
|
|
Taomelijk
|
tamelijk.
|
|
Taon
|
ton.
|
|
Taotelen
|
druk
en onverstaanbaar spreken, zoals kleine kinderen vaak doen.
|
|
T’aovend
|
vanavond.
|
|
Tas
|
kop,
luste’n tas koffie?, heb je
graag een kopje koffie?
|
|
Tat
|
vader.
|
|
Tazzie
|
stamppot.
|
|
Téé
|
thee.
|
|
Téén
|
teen.
|
|
Tèènen
|
aan
het einde. ook tèèngen. We
zèn tèènen, we zijn aan het einde, het is klaar. ge
blijft ‘r tèènen, je moet er vanaf blijven.
|
|
Tèèng
|
tijding,
bericht.
|
|
Téér
|
teder.
|
|
Tegaor
|
samen.
|
|
Téien
|
1)
gaan. (téi, tèide, getèit, téé,
getejen), tijgen; 2) van plan zijn, ‘k
heb getèit mèèrgen nao de mèrt te gaon, ik ben van plan om
morgen naar de markt te gaan.
|
|
Telder
|
etensbord.
|
|
Tellen
|
1)
waarderen, schòiersvolk waar nie
in tel, schooiers werden niet gewaardeerd; 2)erop rekenen, hij
telt ‘r op, het rekent er op.
|
|
Tementie
|
voor
de middag.
|
|
Tèn
|
het
einde.
|
|
Tengentòw
|
stuk
van de dikke darm van het varken om worst van te maken.
|
|
Terèècht
|
terecht.
|
|
Ter
erre
|
ter
ere.
|
|
Ternoo
|
erna,
naderhand.
|
|
Terraveen
|
oude
naam voor Odiliapeel.
|
|
Terwe
|
tarwe.
|
|
Tes
|
1)
broekzak; 2) zak met linten vastgemaakt onder de jurk.
|
|
Tèske
|
envelop.
|
|
Tesneùzik
|
zakdoek.
|
|
Tèts
|
vuurbakje
voor in de stoof.
|
|
Teulen
|
telen,
oogsten. De boere teulen van ’t
jaor goed, de boeren hebben dit jaar een goede oogst.
|
|
Teun
|
1)
Anthonius; 2) bladzijde (van een schrijfblok of –boek); 3) toon,
klank.
|
|
Teunen
|
tonen.
|
|
Teut
|
marskramer.
|
|
Teutelen
|
ook
teuten, aarzelen, verlegen
doen.
|
|
Tevèurre
|
tevoren.
|
|
Tiek
|
knikker.
mv. tieken. verkl. tiekske.
|
|
Tieken
|
knikkeren,
tieken we vèur sles of vèur
houwes, knikkeren we voor de lol of voor winst en verlies; voor het
spel of voor de knikkers.
|
|
Tien
|
Martinus.
|
|
Tién
|
tien.
|
|
Tiend
|
het
tiende gedeelte van de opbrengst moest als belasting afgedragen worden.
|
|
Tientje
|
tien
weesgegroetjes.
|
|
Ties
|
Martinus.
|
|
Tiet
|
1)
Thea; 2) ei; 3) kuiken.
|
|
Tigge
|
tegen,
daor moette nie tiggenin gaon,
daar moet je niet tegen in gaan, hem moet je niet tegenspreken.
|
|
Tiggenaon
|
tegenaan.
|
|
Tiggeworrig
|
tegenwoordig.
|
|
Tijen
|
tijden.
|
|
Tikeren
|
vlechten,
tijgeren, van kleine vlechtjes voorzien.
|
|
Til
|
Mathilde.
|
|
Tillefoon
|
telefoon
|
|
Tillevisie
|
televisie
|
|
Timmer
|
bouw.
lichten timmer, licht van
zeden.
|
|
Timmeren
|
bouwen
(van een huis).
|
|
Timmerplàts
|
bouwplaats
voor een huis.
|
|
Timper
|
1)
(pannekoek)beslag; 2) de garde om dat te maken.
|
|
Timperen
|
beslag
maken.
|
|
Tims
|
zeurkous.
|
|
Tintel
|
tondel.
|
|
Tinus
|
Martinus.
|
|
Tip
|
driesprong,
het grasveldje ertussen, hij wönt
op d’n tip, hij woont bij de driesprong. De Markt in Uden heeft
een tipvorm.
|
|
Tirring
|
tuberculose,
tbc of tb.
|
|
Tissen
|
gonzen.
ze is net unnen hommel, as ge
d’r aon komt tist ze, die is erg gauw geraakt.
|
|
Titsen
|
met
platte steentjes over het water keilen. zie ook schuifelen.
|
|
Tiy
|
Theodorus.
|
|
Tjan
|
tamme
kauw.
|
|
Toddekrèmmer
|
voddenboer.
|
|
Toelietap
|
knoeierd.
|
|
Toemp
|
hoek,
punt van b.v. een stoel.
|
|
Toesen
|
ruilen
van vee.
|
|
Toetimmerke
|
winterkoninkje.
zie ook winterkùnningske.
|
|
Tol
|
tolgeld.
as ge d’r deur wilt bij d’n
tol in Velp, dan zulde uurst moeten betaolen, als je bij het tolhuis
in Velp verder wilt rijden, dan zul je eerst moeten betalen.
|
|
Tölp
|
tulp.
|
|
Tòmmet
|
naweide.
|
|
Ton
|
ton,
vat. verkl. tùnneke, 100
liter.
|
|
Tòn
|
ook
Tón,
Anthonius.
|
|
Tônia
|
Antonia.
|
|
Tônna
|
Antonia
|
|
Tontelpot
|
vuurmaker,
tondeldoos.
|
|
Tóón
|
1)
toon, klank; 2) Anthonius.
|
|
Toop
|
1)
houten stop van de melker; 2)
sullig manspersoon.
|
|
Toorteltje
|
klos
van een spinnewiel.
|
|
Toorzen
|
trillen
|
|
Toot
|
dennenappel.
mv. tooten.
|
|
Top
|
wilde
meid.
|
|
Töppen
|
de
top er af halen.
|
|
Toppentaol
|
helemaal,
van het hoofd tot de voeten: toppentaol
onder wàtter vallen, kopje onder gaan.
|
|
Toren
|
land
dat spits toeloopt.
|
|
Tòrre
|
toren.
|
|
Torsent
|
nat stuk karrenspoor.
|
|
Torten
|
uitdagen,
tarten.
|
|
Torzen
|
tornen.
|
|
Tót
|
ook
taót, mv. tódden,
vod, lap, lor. verkl. tödje.
|
|
Touwen
|
druk
doen op een manier, die anderen verveelt.
|
|
Tów
|
1)
toen; 2) toe, dicht.
|
|
Tówbaot
|
toebaat,
de kleren, die een knecht of meid boven het loon verdient.
|
|
Tówgeven
|
toegeven,
inbuigen: ’t glas gift nie tów,
het glas buigt niet, het breekt als men er tegenaan stoot.
|
|
Tówleggen
|
1)
op iets toegeven; 2) zich
op iets toeleggen, concentreren.
|
|
Traktement
|
zakgeld.
|
|
Trallie
|
tralie.
zie ook traolie.
|
|
Trammelant
|
ruzie,
drukte.
|
|
Transport
|
fiets
met bagagedrager aan de voorzijde, waar twee melkbussen op passen.
|
|
Traolie
|
tralie.
|
|
Traon
|
traan.
mv. traonen. verkl. tròntje.
|
|
Trapper
|
pedaal.
|
|
Trats
|
punaise.
|
|
Treefje
|
roostertje
als onderzetter voor hete pannen.
|
|
Treej
|
1)
traptrede; 2) stap.
|
|
Trees
|
Theresia.
|
|
Trejen
|
lopen.
|
|
Trekmònnika
|
ook
trekzak, accordeon.
|
|
Trem
|
Tramlijn
’s-Hertogenbosch-Helmond-Veghel-Oss, die van 1885 tot 1939 door Uden
kwam en die zes keer per dag op en neer ging tussen Veghel en Oss. Met
de opkomst van de ‘Auto-Omnibusdienst’ verdween dit vervoermiddel
uit het straatbeeld.
|
|
Trens
|
bit
in de bek van een rijpaard.
|
|
Trent
|
gebied
met schrale grond.
|
|
Treusten
|
troosten.
|
|
Trien
|
Catharina.
|
|
Trijzelen
|
ronddraaien:
hij krig ’n fleer um z’n
òrre,
dèt ie trijzelde, hij kreeg een klap tegen zijn oren, dat hij
ronddraaide.
|
|
Tristig
|
ongeduldig.
|
|
Troekie
|
koosnaam
voor een konijn.
|
|
Trog
|
voerbak
voor varkens; er werd ook wel deeg in gekneed voor brood of mik.
|
|
Trommel
|
kacheldeksel.
|
|
Trôntje
|
beeldenstaanplaats,
bloemtafeltje, console.
|
|
Troog
|
ook
traog, traag.
|
|
Troon
|
traan.
|
|
Tróón
|
drinkkan.
|
|
Trop
|
troep.
|
|
Troslèuwerik
|
leeuwerik.
|
|
Tròst
|
troost.
zij zuukt tròst in de kerk,
zij zoekt troost door te gaan bidden in de kerk.
|
|
Tròsten
|
troosten.
|
|
Trouwvèrrig
|
klaar
om te trouwen.
|
|
Trug
|
terug.
|
|
Truggeler
|
sukkelaar,
tobber.
|
|
Trui
|
Geertruda.
|
|
Truifel
|
troffel.
|
|
Truste
|
welterusten.
|
|
Tuchtig
|
tochtig
(van koeien).
|
|
Tuffen
|
spuwen.
|
|
Tuft
|
biezenpollen.
|
|
Tuieren
|
de
koe of geit aan een touw vastbinden.
|
|
Tuierhammer
|
grote
houten hamer.
|
|
Tuiken
|
tuiken
trekken: loten met
gras- of strosprieten van verschillende lengte.
|
|
Tuit
|
melkkan.
|
|
Tuk
|
aard.
hij is nog van d’n aauwen tuk,
hij is nog van de oude stempel.
|
|
Tukken
|
even
ophouden, aarzelen.
|
|
Tullefrut
|
treuzelaar.
|
|
Tump
|
top,
uiteinde. verkl. tumpke. ‘t
tumpke van munne vinger duu wéé, het topje van mijn vinger doet
pijn. ik leg ’n knup in ’t
tumpke van munne tesneùzik, ik leg een knoop in het uiteinde van
mijn zakdoek.
|
|
Tùrf
|
turf.
|
|
Tùrfhoek
|
bewaarplaats
voor turf bij de schouw.
|
|
Turkslérreboks
|
bombazijnen
broek, gemaakt van sterk katoen.
|
|
Tùrp
|
dorp.
|
|
Tus
|
1)
in de war; 2) handvol.
|
|
Tut
|
1)
fopspeen; 2) saaie vrouw.
|
|
Tutten
|
duimen.
|
|
Tuut
|
1)
(papieren) puntzak; 2) autoclaxon.
|
|
Twaelf
|
twaalf.
|
|
Twèd
|
mi
twèd, met z’n
tweeën.
|
|
Twèdde
|
tweede.
ook twidde.
|
|
Twèddehands
|
tweedehands.
|
|
Twéé
|
twee.
|
|
Twèntig
|
twintig.
|
|
Twer
|
twijn(tweedraads)garen.
|
|
Twèrren
|
twijnen.
|
|
Twidde
|
tweede.
|
|
Twilling
|
tweeling.
|
|