T.

 

 

 

 

 

Taaftere

na de middag.

 

Táám

tam.

 

Táánd

tand. mv. tèènd en táánd. verkl. tèndje, als een kind talmt met eten zegt men wel eens: dè páást in unnen hoolen táánd, dat past in een holle tand. hij it mè lang táánd, hij eet met tegenzin.

 

Taar

teer, pek.

 

Taarspot

boodschappentas.

 

Taei

taai, kwaad.

 

Taggentig

tachtig.

 

Taggentiggen

een kaartspel.

 

Tajjeken

talmen.

 

Taks

takshond.

 

Talhout

geschild eikenhout.

 

Tàlje

taille. dè dùrske hè ’n smaol tàlje, dat meisje heeft een smalle taille.

 

Taofel

tafel.

 

Taofelen

Een gewoonte die vroeger hier en daar nogal in zwang was: als een meisje dat al in ondertrouw was, er nog ‘uitscheidt’, verzamelt zich een groep jongelui bij haar thuis en wordt er getaofeld: men slaat dingen kapot, besmeert het huis met vuil enz.

 

Taofelklééd

tafellaken.

 

Taok

taak.

 

Taol

taal.

 

Taolen

verlangen. (taol, taolde, getaold) ergens naar verlangen, hij taolt er nie naor, hij vraagt er niet naar.

 

Taolie

takel.

 

Taomelijk

tamelijk.

 

Taon

ton.

 

Taotelen

druk en onverstaanbaar spreken, zoals kleine kinderen vaak doen.

 

T’aovend

vanavond.

 

Tas

kop, luste’n tas koffie?, heb je graag een kopje koffie?

 

Tat

vader.

 

Tazzie

stamppot.

 

Téé

thee.

 

Téén

teen.

 

Tèènen

aan het einde. ook tèèngen. We zèn tèènen, we zijn aan het einde, het is klaar. ge blijft ‘r tèènen, je moet er vanaf blijven.

 

Tèèng

tijding, bericht.

 

Téér

teder.

 

Tegaor

samen.

 

Téien

1) gaan. (téi, tèide, getèit, téé, getejen), tijgen; 2) van plan zijn, ‘k heb getèit mèèrgen nao de mèrt te gaon, ik ben van plan om morgen naar de markt te gaan.

 

Telder

etensbord.

 

Tellen

1) waarderen, schòiersvolk waar nie in tel, schooiers werden niet gewaardeerd; 2)erop rekenen, hij telt ‘r op, het rekent er op.

 

Tementie

voor de middag.

 

Tèn

het einde.

 

Tengentòw

stuk van de dikke darm van het varken om worst van te maken.

 

 Terèècht  terecht.

 Ter erre

 ter ere.

Ternoo

erna, naderhand.

 

Terraveen

oude naam voor Odiliapeel.

 

Terwe

tarwe.

 

Tes

1) broekzak; 2) zak met linten vastgemaakt onder de jurk.

 

Tèske

envelop.

 

Tesneùzik

zakdoek.

 

Tèts

vuurbakje voor in de stoof.

 

Teulen

telen, oogsten. De boere teulen van ’t jaor goed, de boeren hebben dit jaar een goede oogst.

 

Teun

1) Anthonius; 2) bladzijde (van een schrijfblok of –boek); 3) toon, klank.

 

Teunen

tonen.

 

Teut

marskramer.

 

Teutelen

ook teuten, aarzelen, verlegen doen.

 

Tevèurre

tevoren.

 

Tiek

knikker. mv. tieken. verkl. tiekske.

 

Tieken

knikkeren, tieken we vèur sles of vèur houwes, knikkeren we voor de lol of voor winst en verlies; voor het spel of voor de knikkers.

 

Tien

Martinus.

 

Tién

tien.

 

Tiend

het tiende gedeelte van de opbrengst moest als belasting afgedragen worden.

 

Tientje

tien weesgegroetjes.

 

Ties

Martinus.

 

Tiet

1) Thea; 2) ei; 3) kuiken.

 

Tigge

tegen, daor moette nie tiggenin gaon, daar moet je niet tegen in gaan, hem moet je niet tegenspreken.

 

Tiggenaon

tegenaan.

 

Tiggeworrig

tegenwoordig.

 

Tijen

tijden.

 

Tikeren

vlechten, tijgeren, van kleine vlechtjes voorzien.

 

Til

Mathilde.

 

Tillefoon telefoon
Tillevisie televisie

Timmer

bouw. lichten timmer, licht van zeden.

 

Timmeren

bouwen (van een huis).

 

Timmerplàts

bouwplaats voor een huis.

 

Timper

1) (pannekoek)beslag; 2) de garde om dat te maken.

 

Timperen

beslag maken.

 

Tims

zeurkous.

 

Tintel

tondel.

 

Tinus

Martinus.

 

Tip

driesprong, het grasveldje ertussen, hij wönt op d’n tip, hij woont bij de driesprong. De Markt in Uden heeft een tipvorm. 

 

Tirring

tuberculose, tbc of tb.

 

Tissen

gonzen. ze is net unnen hommel, as ge d’r aon komt tist ze, die is erg gauw geraakt.

 

Titsen

met platte steentjes over het water keilen. zie ook schuifelen.

 

Tiy

Theodorus.

 

Tjan

tamme kauw.

 

Toddekrèmmer

voddenboer.

 

Toelietap

knoeierd.

 

Toemp

hoek, punt van b.v. een stoel.

 

Toesen

ruilen van vee.

 

Toetimmerke

winterkoninkje. zie ook winterkùnningske.

 

Tol

tolgeld. as ge d’r deur wilt bij d’n tol in Velp, dan zulde uurst moeten betaolen, als je bij het tolhuis in Velp verder wilt rijden, dan zul je eerst moeten betalen.

 

Tölp

tulp.

 

Tòmmet

naweide.

 

Ton

ton, vat. verkl. tùnneke, 100 liter.

 

Tòn

ook Tón,  Anthonius.

 

Tônia

Antonia.

 

Tônna

Antonia

 

Tontelpot

vuurmaker, tondeldoos.

 

Tóón

1) toon, klank; 2) Anthonius.

 

Toop

1) houten stop van de melker; 2) sullig manspersoon.

 

Toorteltje

klos van een spinnewiel.

 

Toorzen

trillen

 

Toot

dennenappel. mv. tooten.

 

Top

wilde meid.

 

Töppen

de top er af halen.

 

Toppentaol

helemaal, van het hoofd tot de voeten: toppentaol onder wàtter vallen, kopje onder gaan.

 

Toren

land dat spits toeloopt.

 

Tòrre

toren.

 

Torsent nat stuk karrenspoor.

Torten

uitdagen, tarten.

 

Torzen

tornen.

 

Tót

ook taót, mv. tódden, vod, lap, lor. verkl. tödje.

 

Touwen

druk doen op een manier, die anderen verveelt.

 

Tów

1) toen; 2) toe, dicht.

 

Tówbaot

toebaat, de kleren, die een knecht of meid boven het loon verdient.

 

Tówgeven

toegeven, inbuigen: ’t glas gift nie tów, het glas buigt niet, het breekt als men er tegenaan stoot.

 

Tówleggen

1) op iets toegeven; 2)  zich op iets toeleggen, concentreren.

 

Traktement

zakgeld.

 

 Trallie

 tralie. zie ook traolie.

Trammelant

ruzie, drukte.

 

Transport

fiets met bagagedrager aan de voorzijde, waar twee melkbussen op passen.

 

Traolie

tralie.

 

Traon

traan. mv. traonen. verkl. tròntje.

 

Trapper

pedaal.

 

Trats

punaise.

 

Treefje

roostertje als onderzetter voor hete pannen.

 

Treej

1) traptrede; 2) stap.

 

Trees

Theresia.

 

Trejen

lopen.

 

Trekmònnika

ook trekzak, accordeon.

 

Trem

Tramlijn ’s-Hertogenbosch-Helmond-Veghel-Oss, die van 1885 tot 1939 door Uden kwam en die zes keer per dag op en neer ging tussen Veghel en Oss. Met de opkomst van de ‘Auto-Omnibusdienst’ verdween dit vervoermiddel uit het straatbeeld.

 

Trens

bit in de bek van een rijpaard.

 

Trent

gebied met schrale grond.

 

Treusten

troosten.

 

Trien

Catharina.

 

Trijzelen

ronddraaien: hij krig ’n fleer um z’n òrre, dèt ie trijzelde, hij kreeg een klap tegen zijn oren, dat hij ronddraaide.

 

Tristig

ongeduldig.

 

Troekie

koosnaam voor een konijn.

 

Trog

voerbak voor varkens; er werd ook wel deeg in gekneed voor brood of mik.

 

Trommel

kacheldeksel.

 

Trôntje

beeldenstaanplaats, bloemtafeltje, console.

 

Troog

ook traog, traag.

 

Troon

traan.

 

Tróón

drinkkan.

 

Trop

troep.

 

Troslèuwerik leeuwerik.  

Tròst

troost. zij zuukt tròst in de kerk, zij zoekt troost door te gaan bidden in de kerk.

 

Tròsten

troosten.

 

Trouwvèrrig

klaar om te trouwen.

 

Trug

terug.

 

Truggeler

sukkelaar, tobber.

 

Trui

Geertruda.

 

Truifel

troffel.

 

Truste

welterusten.

 

Tuchtig

tochtig (van koeien).

 

Tuffen

spuwen.

 

Tuft

biezenpollen.

 

Tuieren

de koe of geit aan een touw vastbinden.

 

Tuierhammer

grote houten hamer.

 

Tuiken

tuiken trekken: loten met gras- of strosprieten van verschillende lengte.

 

Tuit

melkkan.

 

Tuk

aard. hij is nog van d’n aauwen tuk, hij is nog van de oude stempel.

 

Tukken

even ophouden, aarzelen.

 

Tullefrut

treuzelaar.

 

Tump

top, uiteinde. verkl. tumpke. ‘t tumpke van munne vinger duu wéé, het topje van mijn vinger doet pijn. ik leg ’n knup in ’t tumpke van munne tesneùzik, ik leg een knoop in het uiteinde van mijn zakdoek.

 

Tùrf

turf.

 

Tùrfhoek

bewaarplaats voor turf bij de schouw.

 

Turkslérreboks

bombazijnen broek, gemaakt van sterk katoen.

 

Tùrp

dorp.

 

Tus

1) in de war; 2) handvol.

 

Tut

1) fopspeen; 2) saaie vrouw.

 

Tutten

duimen.

 

Tuut

1) (papieren) puntzak; 2) autoclaxon.

 

Twaelf

twaalf.

 

Twèd

mi twèd, met z’n tweeën.

 

Twèdde

tweede. ook twidde.

 

Twèddehands

tweedehands.

 

Twéé

twee.

 

Twèntig

twintig.

 

Twer

twijn(tweedraads)garen.

 

Twèrren

twijnen.

 

Twidde

tweede.

 

Twilling

tweeling.

 

        terug