|
Z.
|
|
|
|
|
|
|
|
Záácht
|
zacht,
glad. zie ook zaóft.
|
|
|
Zaagijzer
|
Haal
om ketel boven het vuur aan op te hangen.
|
|
|
Záálf
|
zalf.
|
|
|
Záálven
|
zalven.
|
|
|
Záánd
|
zand.
|
|
|
Záánden
|
vloer
met zand bestrooien. zie ook zandten.
|
|
|
Záándman
|
mannetje
dat kinderen slaperig maakt door zand in de ogen te strooien, Klaas
Vaak.
|
|
|
Zaejen
|
zaaien.
|
|
|
Zak
|
zak.
verkl. zèkske. dè
zit nog in unne wije zak, dat zal nog wel een poosje duren.
|
|
|
Zaltpond
|
ploeg.
|
|
|
Zamme
|
uitroep.
Godzamme! nou zamme’t
krijgen, nu zullen we het krijgen.
|
|
|
Zandten
|
met
zand bestrooien.
|
|
|
Zaniktès
|
zeurkous.
wà’s dè toch ‘n zaniktès,
wat is dat toch een zeurkous.
|
|
|
Zaniktrien
|
zeurkous.
|
|
|
Zànnikken
|
zeuren.
ge moet nie zo zànnikken, je
moet niet zo zeuren.
|
|
|
Zaóft
|
zacht,
week. dieje spierk is goed zaóft,
die perzik is lekker zacht. zie ook zôft.
|
|
|
Zaol
|
1)
zadel; 2) zaal.
|
|
|
Zaolig
|
zalig.
|
|
|
Zaoliger
|
wijlen.
vaoder zaoliger, wijlen mijn
vader, Willem zaoliger, wijlen
Willem. De uitdrukking is eigenlijk zaoliger
gedaachtenis: aan wie het zalig is te denken.
|
|
|
Zaon
|
zon.
|
|
|
Zaoterdag
|
zaterdag.
|
|
|
Zat
|
1)
dronken; 2) genoeg. ’t is zat
gewist, het is genoeg.
|
|
|
Zaut
|
zout.
|
|
|
Zawdoek
|
zakdoek.
|
|
|
Zéé
|
zee.
|
|
|
Zeef
|
zeef.
ze begosse al vruug boven mi ‘t grof zeef te werken, ‘t regende
‘s morgens vroeg al hard.
|
|
|
Zeeg
|
mak,
tam.
|
|
|
Zeel
|
dik
touw.
|
|
|
Zèèldeur
|
zijdeur.
|
|
|
Zeeldreijer
|
touwslager.
|
|
|
Zeelen
|
1)
slaan, in elkaar draaien; 2) van touw gemaakt. ’n
zeelen hèlster, een halster van touw.
|
|
|
Zéém
|
zeem.
|
|
|
Zéémen
|
zemen
(zeùmt, zeùmde, gezeùmd).
|
|
|
Zeen
|
zenuw.
|
|
|
Zéép
|
zeep.
|
|
|
Zéér
|
zeer.
|
|
|
Zèèrk
|
grafzerk.
|
|
|
Zeggen
|
zeggen.
(zeg, zè,
zi, zèn, zin, zènnen, zinnen, gezeed). wa
zittie?, wat zegt hij?, wa
zinnie?, wat zei hij?, wa
zinde?, wat zei je?, wa zèdde?,
wat zeg je?, wa hè’k gezeed?,
wat heb ik gezegd?, wa zènnik oe?,
wat heb ik je gezegd?
|
|
|
Zéi
|
1)
melkzeef; 2) unnen hóóge zeije,
een hoge hoed.
|
|
|
Zeide
|
zei
je.
|
|
|
Zéidoek
|
melkzeefdoek.
|
|
|
Zéien
|
melk
door de zéi gieten, zijgen.
|
|
|
Zeik
|
plas.
iemand in de zeik zetten,
iemand belachelijk maken.
|
|
Zeiken
|
plassen.
|
|
|
Zeikmeik
|
mier.
mv. zeikmeike.
|
|
|
Zeikmier
|
mier.
mv. zeikmière. zie ook zeikwörm.
|
|
|
Zeiktès
|
gierigaard.
die zeiktès gift noit ‘n
rundje, die gierigaard trakteert nooit.
|
|
|
Zeikwörm
|
mier.
|
|
|
Zeildeur
|
achterdeur,
buitendeur, staldeur.
|
|
|
Zeissie
|
zeis.
|
|
|
Zeiveren
|
zeveren.
wa littie toch te zeiveren,
wat zevert hij toch.
|
|
|
Zelf
|
ook
zaelf, salie.
|
|
|
Zelfbeinder
|
stropdas.
|
|
|
Zelland
|
Zeeland.
hij kumt van Zelland, hij
komt uit Zeeland.
|
|
|
Zellie
|
zij.
zie ook zullie.
|
|
|
Zèn
|
zijn.
wa zèn da vèur dinger?, wat
zijn dat voor dingen? zie ook zijn.
|
|
|
Zèpnat
|
zeepsop.
|
|
|
Zèpsop
|
zeepsop.
|
|
|
Zetten
|
planten,
poten.
|
|
|
Zetters
|
poters,
pootaardappels.
|
|
|
Zeujen
|
uitzaaien.
het pluksel zeujt vaneiges,
het onkruid zaait zichzelf uit.
|
|
|
Zeul
|
laag,
met een platte balk bedekt muurtje, dat de koestal scheidt van de vèurstal.
Achter de zeul staan de
koeien, op de vèurstal wordt
het voer bewaard. In de zeul
staan de stalriépen
waartussen het vee met de koppen staat.
|
|
|
Zeum
|
zoom.
mv. zeum.
|
|
|
Zeumen
|
zomen.
|
|
|
Zeuven
|
zeven.
|
|
|
Zeuvenbergen
|
Zevenbergen.
|
|
|
Zeuvenbergshuis
|
Zevenbergs
huis.
|
|
|
Zeuvende
|
zevende.
|
|
|
Zeuvenhuis
|
Zevenhuis.
|
|
|
Zeveren
|
1)
zeuren; 2) kwijlen.
|
|
|
Zeverklep
|
domme
praat verkopend.
|
|
|
Zicht
|
korte
zeis.
|
|
|
Ziede
|
zie
je.
|
|
|
Ziedut
|
zie
je het.
|
|
|
Ziekt
|
ziekte.
|
|
|
Zielboek
|
boek
met namen van overledenen, die herdacht worden tijdens de mis.
|
|
|
Zién
|
zien.
(ziy, ziet,zaag,
zagen, gezien).
|
|
|
Ziften
|
zeven.
|
|
|
Zijkkloot
|
fiets.
hij zit op unne neije zijkkloot,
hij zit op een nieuwe fiets.
|
|
Zijn
|
zijn.
(ben, is, waar, gewist). ieder
’t zijn, geef ieder wat hem toekomt.
|
|
|
Zijtert
|
Zijtaart.
|
|
|
Zilletries
|
zelatrice,
collectante.
|
|
|
Zimmelzeiker
|
treuzelaar.
|
|
|
Zimmeren
|
treuzelen.
|
|
|
Zinde
|
zei
je. wa zinde?, wat zei je?
|
|
|
Zingen
|
zingen.
(zing, zonk, gezongen),
zingen.
|
|
|
Zink
|
laagte
in het akkerland. zie ook zónk.
|
|
|
Zinken
|
zinken.
(zink, zónk,
gezónken). Als een dode, vanwege een besmettelijke ziekte, in
stilte begraven wordt en later pas de plechtige uitvaart zal plaats
hebben, dan zegt men dat hij gezónken
wordt.
|
|
|
Zinnuweigtig
|
zenuwachtig.
doe’s nie zo zinnuweigtig,
doe eens niet zo zenuwachtig.
|
|
|
Zitten
|
zitten.
(zit, zaat, gezeten).
|
|
|
Zô
|
zo.
ze dinne zô gek, ze
gedroegen zich zo vreemd.
|
|
|
Zôdt
|
zou
‘t.
|
|
|
Zoei
|
gier
van koeien.
|
|
|
Zoeien
|
gieren.
|
|
|
Zoeiput
|
gierput.
|
|
|
Zoeischùpper
|
emmer
met een lange steel om gier uit de zoeiput
te scheppen.
|
|
|
Zoeiton
|
gierton.
|
|
| Zoel
|
benauwd.
|
|
|
Zoer
|
zuur.
zoer weer, koud, donker weer.
|
|
|
Zoersel
|
zuurdeeg
voor roggebróód.
|
|
|
Zoerselton
|
ton
met varkensdrank.
|
|
|
Zoersig
|
zuur.
|
|
|
Zoetelen
|
lanterfanten.
|
|
|
Zôft
|
zacht.
|
|
|
Zóg
|
1)
zeug. mv. zeug; 2) deel van
een maaimachine om het koren, wat afgemaaid moet worden, te scheiden.
|
|
|
Zóggel
|
varkensbos
|
|
|
Zolpond
|
schroef
om de ploeg af te stellen.
|
|
|
Zòmmer
|
zomer.
verkl. zummerke.
|
|
|
Zòmmerdinge
|
zomerkleren.
’t is Paosen, we doen de zòmmerdinge
wir aon, het is Pasen, de zomerkleren mogen weer aan.
|
|
|
Zòmmerhuis
|
prieel,
tuinhuisje.
|
|
|
Zòmmermònd
|
juni
|
|
|
Zòmmervogel
|
vlinder.
|
|
|
Zónk
|
laagte
in een akker. verkl. zunkske.
|
|
|
Zònne
|
zo’n.
zònne goeie hebbe wij nog nie
gehad, wordt als compliment gezongen
|
|
|
Zóó
|
zo.
dè moette zóó doén, dat
moet je zo doen.
|
|
|
Zood
|
zaad.
Op zood zèn, zijn verlies
weer gewonnen hebben.
|
|
|
Zooi
|
1)
rommel, troep; 2) maagzuur; 3) zode.
|
|
|
Zóón
|
zoon.
mv. zeun.
|
|
|
Zörg
|
1)
zorg. mv. zörg. 2) luie
stoel. zie ook pròst.
|
|
|
Zörgen
|
(zörg,
zörgde, gezörgd), zorgen.
|
|
|
Zôt
|
zou
‘t.
|
|
|
Zoude
|
zou
je.
|
|
|
Zoveul
|
zoveel
|
|
|
Zoveulàs
|
zo
iets. hij is zoveulàs d’n baos,
hij is zo’n beetje de baas.
|
|
|
Zowà
|
zowat.
|
|
|
Zowoor
|
zowaar.
zowoor as ik hier stoi,
zowaar als ik hier sta.
|
|
|
Zozéér
|
zozeer.
|
|
|
Zuijen
|
zuiden.
’t zuijen, het zuiden.
|
|
|
Zùinnig
|
zuinig.
|
|
|
Zuipen
|
zich
zat drinken.
|
|
|
Zulder
|
1)
zolder; 2) achterpand van een broek.
|
|
|
Zullie
|
zij.
zullie gaon al naor huis, zij
gaan al naar huis.
|
|
|
Zult
|
hoofdkaas.
|
|
|
Zund
|
zonde.
’t is zund, het is jammer,
het is zonde.
|
|
|
Zunne
|
zijn.
hij hè zunnen hond bij um,
hij heeft zijn hond bij zich.
|
|
|
Zuuken
|
(zuuk,
zuukt, zòòcht, gezòòcht), 1) zoeken; 2) zin hebben. ik
zuuk ’t nie mèr, ik heb er geen zin meer in.
|
|
|
Zuurke
|
zuurtje.
|
|
|
Zuus
|
wieg.
|
|
|
Zuut
|
zoet.
wa’n zuute kiendjes, wat
een lieve kinderen. ‘n zuut
borreltje, een glaasje onverdunde grenadine.
|
|
|
Zuutjes
|
zachtjes.
|
|
|
Zuzen
|
wiegen.
|
|
|
Zwaejen
|
zwaaien.
daluk zwaejt ‘r wa, zo
meteen krijg je straf.
|
|
|
Zwaoluw
|
zwaluw.
|
|
|
Zwaon
|
zwaan.
|
|
|
Zwaord
|
1)
zwoerd, van spek; 2) zwaard.
|
|
|
Zwaovel
|
zwavel.
|
|
|
Zwartsel
|
kachelpoets.
|
|
|
Zwarte
|
Ujese
zwarte, befaamd
kersenras, vroeger veel geteeld in Uden.
|
|
|
Zweel
|
eelt.
|
|
|
Zwéép
|
zweep.
|
|
|
Zwèèrm
|
zwerm.
d’n bieboer vengt unnen zwèèrm
biyen, de imker vangt een zwerm bijen.
|
|
|
Zwèèrmen
|
zwermen.
|
|
|
Zweert
|
zwaarte.
zie ook zworte.
|
|
|
Zwéét
|
zweet.
|
|
|
Zwerfkéi
|
zwerfkei.
In Volkel en Mill worden veel zwerfkeien, die door de rivieren zijn
meegesleurd, uit de grond gehaald.
|
|
|
Zwert
|
zwart.
|
|
|
Zwètsen
|
dom,
opschepperig, kletsen.
|
|
|
Zwètser
|
opschepper.
ook zwètserd. wa
bende toch unne zwètserd, wat ben je toch een opschepper.
|
|
Zwètskloot
|
opschepper.
|
|
|
Zwevel
|
zwavel.
|
|
|
Zwevelke
|
zwavelstokje.
|
|
|
Zwijgen
|
zwijgen.
(zwijg, zwig, gezwiggen).
|
|
|
Zwillen
|
zwellen.
|
|
|
Zwingel
|
stok
om vlas te braken.
|
|
|
Zwingelen
|
vlas
braken. ook zwingen.
|
|
|
Zwoger
|
zwager.
|
|
|
Zwoor
|
zwaar.
dè’s unnen zworen balk,
dat is een zware balk.
|
|
|
Zworte
|
zwaarte.
|
|